سرائیکی وسیب بنیادی طور تے چار جغرافیائی خطیاں دا مجموعہ ھے، روہ، روہی، تھل، دمان ۔ ویسے تاں اے ھک قوم پرست نعرہ وہی ھے تے زیادہ تر لوگ اینکوں نعرہ سمنجھدن، پر اے سرائیکی وسیب دا حقیقی جغرافیہ وی ھے ۔اڄ اساں کوشش کریسو ایندے جغرافیے تے آبادی بارے کچھ لکھو،

روہ

روہ دا علاقہ وچ وسیب دا مرکزی شھار ملتان تے پورا ڈویژن اوندے آس پاس جھنگ تے پاکپتݨ دے اضلاع شامل ھن، اے علاقہ دریاویں دا سنگم ھے دریائی جنگلات تے زراعت سانگے ٻہوں زرخیز ھے، پورے ملک دے وچ مرکزی زرعی علاقہ ھے تے کچھ علاقیاں وچ صنعتی ادارے وی قائم ھن، ملتان ڈویژن سمیت بشمول نیڑے دے اضلاع دی آبادی تقریباً ڈھائی کروڑ دے قریب ھے، غالب اکثریت دی زبان سرائیکی ھے، ایندے علاوہ پنجابی، اردو تے کچھ ݙوجھیاں زباناں وی آلایاں ویندن،

روہی، (چولستان)

اے خطہ سرائیکی وسیب دا منفرد ثقافتی تے جغرافیائی خطہ ھے جو ضلع بہاولنگر تو شروع تھی بہاولپور، رحیمیار خان، تے ضلع گھوٹکی تک صحرا تے مشتمل ھے، جینکوں آبپاشی دے کئ منصوبیاں نال زراعت دے قابل بݨایا گے، ایندے علاوہ ایندی معیشت وچ لائیو اسٹاک، تے فارمنگ وی شامل ھے ۔ علاقے دی آبادی تقریباً ھک کروڑ ترھی لکھ ھے اکثریتی زبان سرائیکی دے نال نال پنجابی، مارواڑی، اردو تے کچھ موضع جات وچ سندھی وی آلائی ویندی ھے ۔ ایں خطے وچ مسلمان اکثریت دے نال نال قدیم ہندو مزہب وی کئ علاقیاں وچ وݙی تعداد نال موجود ھے،،

تھل

تھل ویسے تے ھک صحرا ھے جو مظفر گڑھ،بھکر، لیہ تے خوشاب دے درمیان ھے پر ایندے سیاسی تے ثقافتی حد وچ میانوالی دا ضلع وی شامل ھے جتھ کچھ کالا باغ تے نمل دا پہاڑی علاقہ شامل ھے،ایں علاقے دی معیشت زراعت تے لائیو اسٹاک تے ھے، ایندی آبادی تقریباً ھک کروڑ ݙھا لکھ دے قریب ھے اکثریتی آبادی دی زبان سرائیکی ھے،

تے کچھ آبادی پنجابی، اردو، تے پشتو زبان وی آلیندی ھے،

دمان(کوہ سلیمان)

دمان دا علاقہ ضلع راجنپور تو شروع تھی کےڈیرہ غازیخان، ڈیرہ اسماعیلخان تے ضلع ٹانک تک کھنڈیا ھوے، ایں علاقے کو ڈیرہ جات وی آکھیا ویندے،زیادہ تر زمین سطح مرتفح تے اوچے پہاڑی سلسلے کوہ سلیمان تے مشتمل ھے، جیندی مشھور پہاڑی چوٹی تخت سلیمان چار ہزار فٹ تو وی بلند ھے. علاقے دی معیشت زراعت، لائیواسٹاک، فارمنگ، کان کنی ھے، ایں خطے دے لوگ کافی تعداد وچ خلیج دے ملخاں وچ وی مقیم ھن، دمان دی مجموعی آبادی تقریباً ھک کروڑ دے لگ بھگ ھے غالب اکثریت دی زبان سرائیکی ھے ایندے علاوہ کچھ قبائل بلوچی، تے پشتو زبان وی ٻولیندن۔

لکھت کرن لاشاری